Wat is ADHD?

Hoe werkt dat in het dagelijks leven?

Mensen met ADHD ervaren vaak:

• Aandachtsproblemen – moeite om de aandacht vast te houden bij saaie taken, maar hyperfocus bij iets wat echt interesse heeft.

• Verstrooidheid – dingen vergeten, spullen kwijtraken, chaotisch overkomen.

• Onrust – in hoofd en/of lichaam, het gevoel altijd “aan” te staan.

• Impulsiviteit – dingen er sneller uitflappen, beslissingen nemen zonder lang nadenken.

Dit betekent niet dat iemand met ADHD dit expres doet. Het brein is simpelweg minder goed in het filteren van prikkels, plannen en remmen. (in een latere fase wil ik mijn evolutie theorie mbt tot ADHD nog toelichten!) 

ADHD is meer dan “druk zijn”

Veel mensen denken bij ADHD aan het stereotype: een druk kind dat niet stil kan zitten. Maar ADHD is veel breder en vaak ook onzichtbaar van buitenaf. Er zijn ook veel volwassenen die vooral worstelen met innerlijke onrust, chaos in hun hoofd en moeite met overzicht. Het kan dus heel goed dat iemand jarenlang met ADHD leeft zonder het te weten.

Samengevat: ADHD is geen luiheid, geen gebrek aan discipline en zeker geen teken dat je “minder” bent. Het is een andere manier waarop het brein prikkels verwerkt en energie reguleert. Met de juiste begeleiding en strategieën kan diezelfde energie juist een enorme krachtbron worden.

Verschillen per levensfase

• Bij kinderen valt ADHD vaak sneller op door druk of impulsief gedrag in de klas.

• Bij adolescenten en volwassenen verplaatst de onrust zich vaak van het lichaam naar het hoofd. Dan zie je minder “druk gedrag”, maar meer innerlijke chaos, uitstelgedrag, zelf-sabotage en moeite met plannen.

• Soms blijven mensen daardoor jarenlang on-gediagnosticeerd, omdat ADHD niet altijd meer zichtbaar is aan de buitenkant.

ADHD is geen label, maar een lens

Belangrijk om te onthouden: ADHD is niet wie je bent, maar een manier waarop je brein functioneert. Het is een lens waardoor je de wereld ervaart.
Die lens kan uitdagingen geven, maar ook unieke kwaliteiten.

Veel volwassenen die pas laat de diagnose krijgen, voelen enorme opluchting:

“Eindelijk snap ik waarom ik mijn hele leven het gevoel had dat ik anders was.”

Samengevat: ADHD is divers en uniek. Het ziet er niet bij iedereen hetzelfde uit. Daarom is het belangrijk om voorbij het stereotype beeld te kijken en te begrijpen dat ADHD zich op verschillende manieren en niveaus kan uiten – afhankelijk van wie je bent, waar je bent in je leven, en welke omstandigheden er spelen.

Officiële diagnose volgens de DSM-5

• Minimaal 6 of meer symptomen van aandachtsproblemen of hyperactiviteit/impulsiviteit (bij volwassenen: 5).

• De klachten moeten voor het 12e levensjaar aanwezig zijn geweest.

• De symptomen moeten voorkomen in meerdere contexten (bijvoorbeeld thuis en op werk of school).

• Het functioneren wordt hierdoor merkbaar belemmerd in het dagelijks leven.

Waarom herkenning vaak lastig is

• ADHD uit zich bij iedereen anders → er is geen “one size fits all

• Bij meisjes en vrouwen wordt ADHD vaak later ontdekt, omdat zij vaker “dromerig” of “stil” lijken in plaats van druk.

• Volwassenen met ADHD hebben vaak al allerlei overlevingsstrategieën ontwikkeld waardoor het minder zichtbaar is.

• Veel mensen herkennen zich wél in de kenmerken, maar hebben nooit een officiële diagnose gekregen.

Wetenschappelijke criteria vs. persoonlijke beleving

Een diagnose kan duidelijkheid geven en erkenning bieden, maar zegt niet alles over hoe jij je leven ervaart. Het gaat niet alleen om het afvinken van lijstjes, maar om begrijpen hoe jouw brein werkt en welke impact dat heeft op je dagelijks leven.

Samengevat: De DSM-criteria helpen professionals bij het stellen van een diagnose, maar ADHD is meer dan een verzameling symptomen. Het gaat over de manier waarop jouw brein werkt, de invloed die dat heeft op je zelfbeeld, je relaties en je dagelijks functioneren.

Impact op het zelfbeeld bij ADHD

ADHD draait niet alleen om concentratie, druk gedrag of impulsiviteit. Misschien wel het meest ingrijpende effect is wat het doet met je zelfbeeld.

Van jongs af aan kritiek

Veel mensen met ADHD krijgen al vroeg het gevoel dat ze “niet voldoen”. Opmerkingen als:

• “Kun je niet gewoon even opletten?”

• “Waarom maak je je werk nooit af?”

• “Doe eens rustig.”

Dat zijn geen losse opmerkingen. Wanneer je dit jarenlang hoort, begin je het te geloven.

Gevoel van “anders zijn”

Wie met ADHD opgroeit, ervaart vaak dat hij of zij net een andere bril op heeft dan de rest van de wereld. Dingen die voor anderen vanzelfsprekend lijken – op tijd komen, overzicht bewaren, je huiswerk plannen – kosten jou soms een enorme berg energie. Dat gevoel van “ik ben anders” kan leiden tot:

• Onzekerheid

• Minderwaardigheidsgevoelens

• Faalangst

• Het idee dat je altijd achterloopt

Maskers en perfectionisme

Veel volwassenen met ADHD vertellen dat ze jarenlang een masker droegen: zich constant aanpassen aan verwachtingen van anderen, om maar niet door de mand te vallen. Dit leidt vaak tot perfectionisme of juist vermijdingsgedrag: “Als ik er niet aan begin, kan ik ook niet falen.”

Zelfkritiek en innerlijke strijd

De innerlijke dialoog van iemand met ADHD is vaak hard en kritisch:

• “Waarom lukt mij dit niet?”

• “Zie je wel, ik stel altijd teleur.”

• “Anderen krijgen hun leven wel op de rit, waarom ik niet?”

Deze gedachten kunnen meer pijn doen dan de ADHD-symptomen zelf.

Ervaringsdeskundige blik

Ik herken dit persoonlijk heel sterk. Jarenlang dacht ik: “Er is iets mis met mij.” Ik paste me aan, droeg maskers en saboteerde mezelf zodra ik ergens te dichtbij kwam. Het kostte tijd en inzicht om te beseffen dat mijn brein simpelweg anders werkt. Dat ik niet minder ben, maar dat ik andere strategieën nodig heb om mijn kracht te vinden.

Samengevat: Het grootste gevecht bij ADHD speelt zich vaak niet af in de buitenwereld, maar in je hoofd en hart. Het gaat om de overtuigingen die je over jezelf hebt opgebouwd. Gelukkig kan dat veranderen – met inzicht, acceptatie en begeleiding kun je leren om je zelfbeeld opnieuw vorm te geven.

Sterke kanten en potentieel bij ADHD

ADHD wordt vaak vooral in verband gebracht met chaos, drukte of onrust. Maar diezelfde eigenschappen kunnen, in de juiste context, juist een enorme kracht zijn. Veel mensen met ADHD hebben talenten die anderen minder snel ontwikkelen.

Creativiteit en verbeeldingskracht

Mensen met ADHD hebben vaak een brein dat voortdurend nieuwe verbindingen legt. Ideeën stromen, out-of-the-box denken gaat bijna vanzelf. Dat maakt hen vaak origineel, innovatief en vindingrijk.

Doorzettingsvermogen en veerkracht

Wie opgroeit met ADHD, leert vroeg hoe het is om obstakels tegen te komen. Als je eenmaal ontdekt hoe je met je eigen uitdagingen omgaat, ontwikkel je vaak een enorme dosis veerkracht en doorzettingsvermogen.

Ervaringsdeskundige blik

Ik heb zelf geleerd dat wat eerst voelde als chaos, ook mijn krachtbron kan zijn. Mijn energie en creativiteit maken mij de coach die buiten de gebaande paden durft te kijken. ADHD leerde mij dat je niet hoeft te voldoen aan andermans verwachtingen om van waarde te zijn. Juist door je unieke brein te omarmen, komt je ware potentieel vrij.

Samengevat: ADHD is niet alleen een uitdaging, het is ook een kans. Wie leert zijn energie, focus en creativiteit te sturen, ontdekt dat dezelfde eigenschappen die eerst een last leken, juist de bron van kracht en succes kunnen worden.

Ervaringsdeskundig perspectief

Ik kan veel vertellen over ADHD vanuit theorie, maar de grootste waarde zit in wat ik zelf heb ervaren. Jarenlang wist ik niet dat ADHD een rol speelde in mijn leven. Ik voelde me vooral “anders”, ongemakkelijk in sociale situaties en vaak uitgeput door de moeite die het kostte om mee te draaien in een wereld die niet altijd bij mij paste.

Maskers en zelf-sabotage

Ik werd een meester in het dragen van maskers. Steeds maar weer probeerde ik de persoon te zijn waarvan ik dacht dat anderen hem wilden zien. Confrontaties vermeed ik, en zodra ik ergens te veel mezelf begon te zijn, sloeg de angst toe. Zelf-sabotage was mijn escape:

Beter zelf weglopen dan het risico lopen dat iemand mijn ware ik zou zien.